روغن های گیاهی از هزاران سال قبل در فرهنگ ها و کشورهای مختلف جهان برای اهداف دارویی و درمانی و زیبایی مورد استفاده قرار می گرفته است .فوایدی مانند خاصیت ضد افسردگی ، آنتی بیوتیک طبیعی ، ضد عفونی کنندگی ، مرطوب کنندگی ، ضد ویروسی ، آرامبخشی و بسیاری از سایر خواص بی نظیر این روغن های گیاهی باعث شده است که در حال حاضر نیز استفاده از اسانس ها و روغن های گیاهی طرفداران بسیار زیادی داشته باشد .
علاوه بر این معمولا روغن های گیاهی بسیار ارزان تر از داروهای شیمایی هستند و عوارض جانبی داروهای شیمیایی را ندارند.روغن های گیاهی معمولا از استخراج و یا تقطیر قسمت های مختلفی از گیاه مانند : دانه ، گلبرگ ، ریشه ، ساقه ، برگ ، پوست و رزین های گیاهی تولید می شوند .در صورتی که روغن گیاهی اصل ، طبیعی و بدون تقلب تولید شود در برخی از موارد حتی یک قطره از این روغن می تواند اثرات بسیار قوی و بالایی داشته باشد.
در ادامه این مطلب به برخی از رایج ترین روغن های گیاهی و طبیعی همراه با برخی از فواید انها اشاره شده است.توجه داشته باشید که برای نام بردن فواید و خواص هر یک از این روغن ها نیاز به مطلب جداگانه و مفصل تری است و در این مطلب فقط به صورت خلاصه و تیتر وار به این خواص اشاره خواهد شد.
برخی از روغن های گیاهی این توانایی را دارند که به تنظیم و تعادل هورمون های ضروری بدن کمک کنند. هورمون هایی مانند استروژن، پروژسترون، کورتیزول، تیروئید و تستوسترون که نقش بسیار موثری در سلامت بدن انسان دارند.روغن هایی مانند روغن مریم گلی و روغن آویشن می توانند سطح استروژن و پروژسترون را در بدن تراز کنند.هرگونه تغییر در هورمون های استروژن و پروژسترون می تواند باعث مشکلاتی مانند اختلال در باروری و سندرم تخمدان پلی کیستیک و همچنین اختلال و بی نظمی در دوره قاعدگی زنان شود.
روغن گل سرخ نیز تاثیر بسیار زیادی بر روی میزان هورمون استروژن در بدن زنان دارد.از این روغن می توان در دوران یائسگی برای کاهش علائم یائسگی استفاده کرد.این روغن می تواند سطح هورمون کورتیزول را کاهش داده و به کاهش استرس و بهبود خلق و خو و همچنین کاهش علائم افسردگی کمک کنند.این روغن می تواند سطح هورمون تستوسترون را در بدن مردان افزایش داده و به تقویت قوای جنسی مرد کمک کند.(منبع)
بسیاری از روغن های گیاهی خاصیت ضد التهابی ، ضد ویروسی ، ضد باکتری ، ضد عفونی کننده و ضد قارچی دارند و می تواند برای تقویت سیستم ایمنی بدن نیز بسیار مفید باشند.مواد شیمیایی موجود در این روغن ها مانند: ترپن ها، استرها، فنول ها، اترها و کتون ها می توانند با مبارزه با پاتوژن هایی که سلامت بدن را تهدید می کنند ، به بهبود و پیشگیری از بسیاری از بیماری ها کمک کنند.برخی از روغن های گیاهی که باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می شوند عبارتند از : روغن پونه،اسانس لیمو ، روغن اکالیپتوس ، روغن بنفشه . روغن نعناع ، روغن دارچین و …
مطالعات زیادی نشان داده است که روغن ها و اسانس های گیاهی می تواند بر روی بسیاری از پاتوژن های ویروسی ، قارچی و باکتریایی موثر باشند. از جمله :استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم به متی سیلین ،هلیکوباکتر پیلوری و عفونت های کاندیدا آلبیکنس . از آنجایی که در حال حاضر مقاومت باکتریایی نسبت به آنتی بیوتیک ها به یک تهدید جدی تبدیل شده است ، استفاده از این روغن ها و اسانس های طبیعی می تواند بدون ایجاد مقاومت باکتریایی ، به درمان بسیاری از عفونت های بدن کمک کند.
به عنوان مثال روغن پونه کوهی دارای خواص قدرتمند ضد ویروسی و آنتی بیوتیک است و مطالعات آزمایشگاهی نشان داده کارواکرول و تیمول موجود در روغن پونه کوهی می تواند سنتز و رشد انواع مختلفی از باکتری های بیماری زا را مهار کند.
یکی دیگر از خواص خوب و مفید روغن ها و اسانس های گیاهی کمک به هضم است.برخی از روغن ها به کاهش مشکلات معده ، سوء هاضمه ، اسهال ، اسپاسم معده کمک می کنند.همچنین برخی از این روغن ها با افزایش آنزیم های گوارشی باعث تسهیل تجزیه و جذب مواد مغذی ، چربی ها و پروتئین های مورد نیاز بدن می شوند.
برای مثال زنجبیل برای مشکلات گوارشی و بهبود سلامت سیستم گوارشی بدن بسیار مفید است.روغن زنجبیل می تواند باعث تخلیه معده در افراد مبتلا به سوء هاضمه شود.از سوی دیگر روغن زنجبیل گاز و نفخ را کاهش داده و تعوع و شکم درد را تسکین می دهد.(منبع)
اسانس و روغن نعناع نیز یکی دیگر از روغن های طبیعی برای کمک به سیستم گوارشی بدن است.مطالعات نشان داده است که روغن نعناع می تواند روند هضم پروتئین را بهبود بخشد.برخی از روغن های مفید برای هضم عبارتند از : روغن رازیانه ، روغن فلفل سیاه
یکی دیگر از خواص جالب روغن های گیاهی افزایش انرژی بدن و حتی بهبود عملکرد ورزشی است .برخی از این روغن ها خواص تحریک کنندگی دارد و می تواند اکسیژن رسانی به عضلات و حتی مغز را افزایش دهند.در یک مطالعه مشاهده شده است که روغن نخود فرنگی می تواند غلظت اکسیژن خون را افزایش داده و به بهبود عملکرد مغز و افزایش تمرکز و کاهش خستگی کمک کند. برخی از سایر اسانس هایی که سطح انرژی و تمرکز را افزایش می دهند عبارتند از : اسانس لیمو ، اسانس گریپ فروت ، اسانس اکالیپتوس ، اسانس رزماری
روغن ها و اسانس های گیاهی می توانند برای سلامت مغز و بهبود قدرت شناخت مفید باشند.در تحقیقات بسیاری مشاهده شده است که استفاده از روغن های گیاهی می تواند برای برخی از بیماری های عصبی مانند آلزایمر و زوال عقل مفید باشد .به نظر می رسد آنتی اکسیدان های قدرتمند موجود در روغن های گیاهی می توانند با رادیکال های آزاد موجود در بدن مبارزه کرده و با کاهش استرس اکسیداتیو و التهاب بدن به بهبود عملکرد مغز کمک کنند.
برخی از روغن های گیاهی نیز بر روی یادگیری ، حافظه و توانایی تمرکز فرد موثر هستند.روغن هایی مانند روغن نعناع می توانند تمرکز حواس فرد را در طولانی مدت افزایش دهند.روغن اسطوخودوس نیز می تواند برای افرادی که مشکل تمرکز حواس دارند بسیار مفید باشد . این روغن ها معمولا خاصیت آرامبخش دارند و استرس و اضطراب بدن را کاهش داده و باعث بهبود کیفیت خواب می شوند.
یکی از شناخته شده ترین و رایج ترین فواید روغن ها و اسانس های گیاهی توانایی کاهش استرس و اضطراب آنهاست . روغن اسطوخودوس ، روغن بابونه رومی ، روغن ترنج ، روغن یلانگ یلانگ ، روغن گل سرخ ، روغن پوست نارنج ، روغن نعناع و بسیاری از روغن های دیگر می توانند خاصیت آرامبخشی داشته باشند. در یک آزمایش بالینی مشخص شد که استنشاق اسانس گل رز به مدت ۴ هفته می تواند تاثیر قابل توجهی در بهبود خلق و خو و کاهش استرس افراد تحت درمان با همودیالیز داشته باشد .
استفاده از رایحه درمانی به عنوان مکمل درمان برای کاهش اضطراب و افسردگی بعد از زایمان می تواند بسیار موثر باشد .برای این مورد اثرات روغن گل رز و روغن اسطوخودوس مورد بررسی قرار گرفته است .همچنین در یک مطالعه در سال ۲۰۱۴ مشخص شده است که رایحه درمانی برای سالمندانی که دچار درد مزمن ، افسردگی و ناامیدی هستند می تواند اثرات مفیدی داشته باشد .
طبق تحقیقات اخیر ، رایحه درمانی با استفاده از اسانس های طبیعی می تواند تاثیرات خوبی در کاهش درد داشته باشد. اثر اسانس گل رز و اسانس اسطوخودوس برای کاهش دردهای بعد از زایمان مورد بررسی قرار گرفته است و نتایج مثبتی به دست آمده است . روغن ها و اسانس های گیاهی به دو صورت می توانند باعث تسکین درد شوند . به صورت موضعی و به صورت استنشاقی . برای مثال تاثیرات روغن اسطوخودوس + روغن فلفل سیاه برای درمان درد گردن مورد بررسی قرار گرفته و نتایج مثبتی به دست امده است .
بهترین روغن های برای کاهش درد عبارتند از : روغن فلفل تند ، روغن اسطوخودوس ، روغن نخود فرنگی ، روغن بابونه ، روغن اکالیپتوس ، روغن رزماری ، روغن اویشن ، روغن نعناع ، روغن زردچوبه ، روغن زنجبیل و …